Hemochromatose-gen, dieet, behandeling & symptomen van ijzerstapeling

Welke feiten moet ik weten over hemochromatose?

Wat is de medische definitie van hemochromatose?

• Erfelijke hemochromatose (HH) is een genetische aandoening die overmatig ijzerretentie in het lichaam veroorzaakt. Deze aandoening komt veel voor bij blanken van Noord-Europese afkomst.
• Bij normale personen wordt de balans van de ijzerconcentratie in het lichaam geregeld door de hoeveelheid ijzer die in het lichaam is opgeslagen. IJzer kan verloren gaan in het zweet, van de huid afstoten en uit de cellen in de darmen worden uitgescheiden. Ongeveer 1 milligram ijzer gaat dagelijks uit het lichaam verloren via deze routes bij een gezond individu. Bij vrouwen kan tijdens de menstruatie meer ijzer verloren gaan. Normaal wordt dagelijks 1 milligram ijzer door de darmen teruggewonnen uit voedingsbronnen.
• Bij hemochromatose wordt dit regulatiemechanisme aangetast en wordt een overmatige hoeveelheid ijzer geabsorbeerd uit de darmen, ongeacht de ijzervoorraden die zich al in het lichaam bevinden, wat resulteert in ijzeroverbelasting. Omdat het lichaam geen mechanisme heeft om overtollig ijzer te verwijderen, resulteert deze onbalans tussen winsten en verliezen in ophoping van extra ijzer in sommige organen in het lichaam.

Wat gebeurt er als u hemochromatose heeft?

• De ijzerstapeling bij erfelijke hemochromatose kan vele organen in het lichaam beïnvloeden, waaronder:
  • huid,
  • gewrichten,
  • testikels,
  • lever,
  • alvleesklier,
  • schildklier en
  • hart.

Wat zijn de vroege symptomen van hemochromatose?

• Als gevolg van deze overmatige ijzerophoping in de organen kan hemochromatose zich manifesteren door disfunctie van het betrokken orgaan of organen. Tekenen kunnen zijn:
  • bruine huid,
  • suikerziekte,
  • levercirrose,
  • artritis,
  • hartfalen, en
  • seksuele disfunctie.
• Het is belangrijk op te merken dat sommige personen mogelijk geen tekenen of symptomen hebben die verband houden met hemochromatose.
• Erfelijke hemochromatose is een autosomaal recessieve genetische afwijking, wat betekent dat beide kopieën van het betrokken gen (één van elke ouder) abnormaal zijn. De genetische afwijking in erfelijke hemochromatose beïnvloedt het zogenaamde HFE-gen dat in 1996 werd ontdekt.

Wat veroorzaakt hemochromatose?

Zoals eerder vermeld, is hemochromatose een genetische erfelijke aandoening. In elk individu zijn er 23 paren chromosomen (die genetische informatie dragen) in elke cel in hun lichaam. Elk van deze paren bevat één chromosoom van elke ouder. Chromosomen bevatten DNA dat de genetische blauwdruk draagt ​​van alle activiteiten en functies in het menselijk lichaam. Kleine verstoringen in de DNA-structuur (mutaties) kunnen mogelijk leiden tot genetische aandoeningen die kunnen worden doorgegeven aan het nageslacht.

Men denkt dat erfelijke hemochromatose het gevolg is van een genetische mutatie. Deze aandoening wordt overgeërfd op een autosomaal recessieve manier, wat betekent dat beide genen (één van elke ouder) een specifieke mutatie hebben. Dit in tegenstelling tot aandoeningen die autosomaal dominant worden genoemd, waarbij slechts één defect gen van een enkele ouder moet worden geërfd om de aandoening te manifesteren.

Het HFE-gen dat verantwoordelijk is voor erfelijke hemochromatose bevindt zich op chromosoom nummer 6. De primaire mutaties voor erfelijke hemochromatose zijn de C282Y, H63D of S65C. Deze nummers specificeren de locatie van de mutatie op het HFE-gen. Op basis van genetische tests worden de meeste gevallen van erfelijke hemochromatose veroorzaakt door homozygote C282Y-mutaties, dat wil zeggen dat beide genen (één van elke ouder) deze specifieke mutatie hebben geërfd. Sommige gevallen kunnen worden geërfd in een heterozygoot patroon, wat betekent dat de C282Y-afwijking van de ene ouder komt en de H63D- of S65C-mutatie van de andere ouder.

Wat zijn de symptomen van hemochromatose?

IJzerophoping door erfelijke hemochromatose kan vele organen in het lichaam beïnvloeden, wat leidt tot een verscheidenheid aan mogelijke symptomen. Veel personen met hemochromatose hebben helemaal geen symptomen of ziekteverschijnselen, vooral in het begin van de ziekte of bij mensen met heterozygote genen. Sommige heterozygoten (één C282Y met H63D of S65C) kunnen een lichte ijzerstapeling hebben zonder duidelijke hemochromatose.

Omdat de ijzerstapeling jaren kan optreden, vertonen de meeste mannen symptomen van hemochromatose in het 5e of 6e decennium van hun leven. Dit kan bij vrouwen nog 10 tot 20 jaar achterblijven vanwege overmatig ijzerverlies door menstruatie tijdens de premenopauzale jaren.

De eerste symptomen van hemochromatose zijn mogelijk niet-specifiek, waaronder:

• zwakheid,
• vermoeidheid,
• gewichtsverlies,
• verandering in huidskleur (verkleuring),
• buikpijn, en
• verlies van libido.

De meest voorkomende organen bij hemochromatose zijn de lever, pancreas, gewrichten, huid, hart, testikels en de schildklier. Enkele van de meest voorkomende manifestaties en symptomen van hemochromatose zijn als volgt:

• Hemochromatose kan in verschillende mate leverziekte veroorzaken, waaronder cirrose en leverkanker. De lever is meestal het eerste orgaan dat wordt aangetast. De meeste symptomatische (met symptomen) patiënten hebben leverbetrokkenheid.
• Verkleuring van de huid (door ijzerafzettingen in de huid) kan worden waargenomen bij hemochromatose. De huid kan een bronzen uiterlijk hebben. De huid is ook zeer vaak betrokken bij bijna de meeste symptomatische patiënten.
• Diabetes mellitus kan het gevolg zijn van hemochromatose die de pancreas beïnvloedt. Dit kan worden gezien bij meer dan de helft van de patiënten met hemochromatose.
• Gewrichtspijn (artralgie) en artritis komen ook vaak voor bij hemochromatose.
• Hemochromatose kan soms betrekking hebben op het hart, waardoor hartfalen of hartritmestoornissen worden veroorzaakt.
• Impotentie (erectiestoornissen) kan worden gezien bij hemochromatose als gevolg van testiculaire of hypofyse betrokkenheid.
• Hypothyreoïdie kan het gevolg zijn van hemochromatose die de schildklier beïnvloedt.

Een van de mogelijke late manifestaties van erfelijke hemochromatose wordt "bronzen diabetes" genoemd. Deze aandoening treedt op wanneer de ziekte de huid (bronzen uiterlijk) en de alvleesklier (diabetes) betreft.

Veel van deze aandoeningen komen vaak voor bij de algemene bevolking en zijn niet gerelateerd aan erfelijke hemochromatose. Bovendien kunnen ze in verschillende mate aanwezig zijn bij personen met hemochromatose. Vanwege deze factoren is vertraging bij het stellen van de diagnose erfelijke hemochromatose niet ongewoon.

Wanneer medische hulp zoeken voor hemochromatose

Wanneer bij een persoon erfelijke hemochromatose wordt vastgesteld, wordt hen geadviseerd hun arts regelmatig te raadplegen voor het beheer van de bijbehorende aandoeningen en algemene zorg en behandeling. Veel soorten artsen kunnen betrokken zijn bij de behandeling van patiënten met deze aandoening. Interne geneeskunde artsen (internisten), endocrinologen, cardiologen en gastro-enterologen zijn enkele van de meest voorkomende specialisten die patiënten met hemochromatose behandelen.

Genetische specialisten kunnen ook een belangrijke rol spelen bij het adviseren en testen van de patiënt en zijn familieleden. Vanwege de erfelijke aard van hemochromatose wordt het sterk aanbevolen om eerstegraads familieleden van deze patiënten te screenen en het belang ervan kan niet genoeg worden benadrukt.

Wat zijn de onderzoeken en tests voor hemochromatose?

De diagnose van erfelijke hemochromatose vereist in de eerste plaats een klinisch vermoeden van de arts. In gevallen waarin een familielid deze diagnose al heeft, is de kans voor een ander bloed om hemochromatose te hebben groter.

Een volledige medische geschiedenis en een grondig lichamelijk onderzoek zijn sleutelcomponenten bij de evaluatie van een persoon waarvan vermoed wordt dat hij hemochromatose heeft. Bijzondere aandacht voor hun familiegeschiedenis en hun persoonlijke geschiedenis van de aandoeningen die gepaard gaan met erfelijke hemochromatose is verstandig.

Meting van ijzer-indices in het bloed speelt een belangrijke rol bij het stellen van de diagnose hemochromatose. Er zijn een aantal metingen die kunnen worden gedaan om de hoeveelheid ijzer in het bloed en opgeslagen in het lichaam te beoordelen. Normale niveaus van deze tests kunnen variëren in verschillende laboratoria, en de vermelde cijfers geven het algemene bereik aan.

Ferritine is een eiwit dat correleert met de hoeveelheid ijzer die in het lichaam is opgeslagen. Bij hemochromatose zijn de ferritinespiegels meestal erg hoog (900-6000 microgram per liter), terwijl deze waarden bij bloedarmoede door ijzertekort meestal laag zijn. Normaal bereik voor ferritine kan variëren van 10-200 microgram per liter. Ferritine kan ook verhoogd zijn bij elke infectie of ontsteking (het is een reagens in de acute fase) en daarom is deze test niet volledig specifiek.

Transferrin is een eiwit dat ijzer van het ene lichaamsdeel naar het andere vervoert. Het ijzerniveau van het bloed kan ook worden gemeten, wat de hoeveelheid ijzer aangeeft die in het bloed circuleert (normaal 50-150 microgram per deciliter of een tiende van een liter). De totale ijzerbindende capaciteit of TIBC (normaal 250-370 microgram per deciliter) is de totale hoeveelheid ijzer die door transferrine in het bloed wordt gedragen. Transferrineverzadiging is het percentage transferrine in het bloed dat wordt gebruikt om zuurstof te vervoeren en het wordt verkregen door het serumijzerniveau te delen door TIBC.

Transferrineverzadiging bij normale personen ligt tussen 25% -45%. Bij mensen met hemochromatose kan transferrine tot 100% verzadigd zijn (bereik van 50% -100%), terwijl dit bij mensen met bloedarmoede door ijzertekort lager kan zijn dan 25%. De combinatie van verhoogd ferritinegehalte en hoge transferrineverzadiging is een betrouwbare test voor het screenen op vermoedelijke hemochromatose.

Biopsie van de lever kan ook worden uitgevoerd bij de evaluatie van mensen met hemochromatose. Deze test is vooral nuttig als de diagnose nog steeds twijfelachtig is of als er bestaand bewijs is van leverziekte. Dit is de definitieve test van hemochromatose, door de ijzerindex in de lever (lever) te meten. Dit getal is afgeleid van de meting van het leverijzer-gewicht (het gewicht van ijzer in microgram gedeeld door het gewicht van de lever in gram) gedeeld door de leeftijd van de persoon. Bij normale mensen is de ijzerindex lager dan 1. Bij hemochromatose is de index groter dan 2.

Wat is de medische behandeling voor hemochromatose?

Behandeling van hemochromatose omvat meestal verwijdering van overtollig ijzer, eventuele ondersteunende maatregelen voor de betrokken organen en behandeling van hemochromatose-gerelateerde aandoeningen.

De verwijdering van ijzer wordt meestal geïnitieerd door wekelijkse of tweemaal wekelijkse flebotomie (verwijdering van bloed uit het lichaam) van 500 cc bloed uit een ader. Transferrineverzadiging en ferritineniveaus kunnen routinematig worden gecontroleerd, en zodra de niveaus normaal worden, kunnen de flebotomieën minder frequent worden gedaan (om de paar maanden). De normalisatie van deze niveaus kan soms een tot twee jaar duren. Flebotomie kan worden gedaan in het kantoor van de arts, bloedbanken of ziekenhuizen.

Als hemochromatose vroeg wordt gediagnosticeerd of behandeld, kunnen de meeste complicaties van de ziekte worden voorkomen door routinematige flebotomie.

• Sommige manifestaties van hemochromatose kunnen worden voorkomen of teruggedraaid, zoals huidverkleuring, hartritmeproblemen, diabetes mellitus of vroege leverziekte.
• Cirrose (littekens) van de lever, leverkanker en gevorderd hartfalen zijn manifestaties van gevorderde erfelijke hemochromatose die mogelijk niet worden teruggedraaid. Artritis en testiculaire disfunctie zijn meestal ook niet omkeerbaar.

Routinebehandeling van diabetes mellitus, hartfalen en leverinsufficiëntie kan op dezelfde manier worden uitgevoerd als de conventionele therapie bij deze aandoeningen. Verlies van libido kan gedeeltelijk worden gecorrigeerd met behandeling met testosteron.

In ernstige gevallen van gevorderd leverfalen als gevolg van cirrose, kan levertransplantatie een aanbevolen optie zijn.

Wat zijn de medicijnen voor hemochromatose?

Chelaatvormers (deferoxamine) zijn gebruikt om ijzer uit het lichaam te verwijderen bij patiënten met hemochromatose. Deze middelen binden aan het ijzer en verwijderen het uit het lichaam. Ze zijn niet zo effectief als flebotomie en worden zelden gebruikt; ze kunnen echter een optie zijn bij patiënten die gelijktijdig aan bloedarmoede kunnen lijden en flebotomie niet verdragen.

Wat is het dieet voor hemochromatose?

Mensen met hemochromatose worden aangemoedigd om een ​​uitgebalanceerd dieet te consumeren. Er zijn echter bepaalde belangrijke voorzorgsmaatregelen die het vermelden waard zijn.

• Een grote alcoholinname (bijvoorbeeld 60 gram alcohol of vier glazen wijn of bier per dag) bleek het risico op levercirrose bij patiënten met hemochromatose met een factor negen te verhogen. Alcohol kan ook de opname van ijzer uit de darmen bevorderen, wat resulteert in een verdere ijzerstapeling. Incidenteel sociaal drinken kan echter geen extra risico toevoegen bij patiënten met hemochromatose.
• Inslikken van grote doses vitamine C (ascorbinezuur) kan leiden tot verhoogde ijzeropname. Daarom wordt vitamine C-suppletie afgeraden bij patiënten met hemochromatose. Het is vermeldenswaard dat er geen reden is om de gebruikelijke consumptie van fruit (citrus) en groenten met vitamine C bij mensen met hemochromatose te ontmoedigen.
• Ongekookte zeevruchten kunnen bacteriële infecties veroorzaken die gedijen in de ijzerrijke omgeving, en hun inname wordt niet aanbevolen bij mensen die hemochromatose hebben.

Wat is het vervolg op hemochromatose?

Patiënten met hemochromatose hebben routinematige follow-up nodig met hun behandelende artsen. Bloedafname om ijzer, ferritine en transferrineverzadiging te controleren, wordt meestal om de paar maanden gedaan bij mensen die flebotomie ondergaan. Aan hemochromatose gerelateerde ziekten vereisen regelmatige follow-up, afhankelijk van hun ernst, zoals aanbevolen door de behandelend arts.

Hoe voorkom je hemochromatose?

Zodra de diagnose hemochromatose bij een persoon is gesteld, is screening van de eerstegraads familieleden van het grootste belang. Dit is de belangrijkste stap bij het voorkomen van de ziekteverschijnselen bij familieleden van de getroffen persoon en het wordt beschouwd als de zorgstandaard.

Screening van de eerstegraads familieleden van de patiënt met hemochromatose kan worden uitgevoerd door serumferritine en transferrineverzadiging te meten. Genetische tests voor de HFE-genmutatie zijn ook aanbevolen in deze populatie voor zowel screening als bevestiging van de diagnose. De leeftijd tussen 20-30 wordt over het algemeen aanbevolen voor het screenen van familieleden in de eerste graad.

Routinematige screening op hemochromatose bij de algemene bevolking heeft veel discussie ondergaan. Ondanks de relatief significante prevalentie wordt een populatie-gebaseerde genetische screening (waarbij de gehele populatie wordt getest) op erfelijke hemochromatose niet aanbevolen op basis van recente studies.

Recente studies bevorderen screeningstests voor individuen die risico lopen op een klinische suggestie van ijzerstapeling, zoals verhoogde leverenzymen of vroege artritis, bij mensen van Noord-Europese afkomst. Deze aanpak is nog geen vaste aanbeveling.

Wat is de prognose voor hemochromatose?

De vooruitzichten voor erfelijke hemochromatose zijn gunstig als deze vroeg wordt gediagnosticeerd en onmiddellijk wordt behandeld. De levensverwachting is in het algemeen een aanzienlijk verbeterde overlevingskans met verwijdering van overtollig ijzer en het onderhoud ervan in het normale bereik.

De belangrijkste doodsoorzaken bij onbehandelde patiënten met hemochromatose zijn hartfalen, levercirrose en leverkanker.